درختچه داز یا نخل ایرانی
قاصدک کوتوله ایرانی (نام علمی: Nannorrhops ritchiana) یکی از درختان بومی ایران و آسیای جنوب غربی است. در گویش محلی گیاه نر را شاخک و پایه ماده را داز می نامند. به داز در افغانستان مرز گفته می شود.
زمان گلدهی این گیاه مارس و آوریل است و میوه ها از سپتامبر تا نوامبر هر سال رسیده می شوند. نخل وحشی هر سال یک بار در طول تابستان میوه می دهد ، میوه آن شبیه میوه درخت کناری وحشی است که به “مخروط” معروف است و بسیار شیرین است.
از تمام قسمتهای درختچه استفاده می شود اما مفیدترین قسمت آن برگ درخت است زیرا کاربردهای زیادی به عنوان ماده اولیه صنایع دستی دارد.
از شیره میوه برای غذا و دارو نیز استفاده می شود و هسته درخت وقتی کاملاً رسیده قهوه ای تیره و بسیار سفت است که باعث می شود سطح رنگ سفید داخل هسته تغییر کند و در این حالت بسیار رنگی می شود.
ویژگی های گیاهان بوته ها
قاصدک کوتوله یک نخل درختچه ای کوتوله است که دارای چندین زیر ساقه و یک تنه اصلی است. ساقه ها به آرامی رشد می کنند و اغلب به طور همزمان رشد می کنند. طول این ساقه ها به یک تا دو متر می رسد. این نخل یکی از نخل های فن است که دارای برگهای بلند ، دمبرگهای خار دار و برگچه هایی است که شکل فن را تشکیل می دهد. هر برگ 20 تا 30 برگچه به طول 12 تا 30 سانتی متر دارد. رنگ برگها سبز مایل به زرد ، سبز-آبی تا سبز-خاکستری است.
گلها در گل آذینهای خوشه ای به طول بیش از 3 متر و در انتهای ساقه ها ظاهر می شوند. این گیاه معمولاً دو لپه است و گلهای نر و ماده به طور جداگانه روی ساقه های جداگانه تشکیل می شوند. میوه ها از نوع قهوه ای و شافت هستند. ساقه های فرعی این گیاه مونوکارپ است. این بدان معنی است که این ساقه ها پس از گلدهی از بین می روند. در این حالت ، گیاه با تولید جوانه های ساقه جدید و تولید ساقه های جدید گل دهنده به رشد خود ادامه می دهد.
شرایط محیط رشد درختچه داز
قاصدک کوتوله یکی از انواع نخل های مقاوم به سرما می باشد که می تواند دمای تا کمتر از منفی 12 درجه سانتیگراد را تحمل کند، اگرچه برای رشد بهتر تابستان های بسیار گرم را ترجیح می دهد.
گیاه داز به صورت درختچه در بخش وسیعی از اراضی آبراهه ای استان های سیستان و بلوچستان تا هرمزگان پراکنش دارد. وسعت این جامعه گیاهی تنها در استان سیستان و بلوچستان به بالغ بر 300000 هکتار می رسد.
![درختچه داز]()
کاربردهای درختچه داز
قاصدک کوتوله در ایرافشان، سراوان، ایرانشهر و بیشه های انبوه به ویژه در بستر رودخانه ها می روید. داز یکی از چهار هزار نوع نخل جهان است که برای تزیین بکار می رود. در مکران ایران، داز چندین نوع است که مردم بومی آن را از برگ آن، استحکام و نوع آن را تشخیص می دهند.
میوه درخت داز در شهریور ماه می رسد که به آن کونَل می گویند و دارای مزه ای شیرین و مانند خرمالو قدری گس می باشد.
از برگ این درخت وسایل و ابزار حصیری مختلفی در ۹۸ قلم تهیه می کنند، از جمله پَربُند که ریسمانی کلفت و محکم برای بالا رفتن از درختان خرما است. چیلِک یا هُژبُر که به عنوان ریسمان از آن استفاده می کنند و کَتِل که ظرفی است برای جاسازی خرما با فشار و برای جلوگیری از کرم زدگی و نمازی که جانمازی حصیری است از دیگر فراورده های دازی هستند. از دانه های گرد آن نیز در تهیه تسبیح استفاده می کنند.
گیاه داز در جنوب ایران از جهت استفاده آن در تولید پای افزار، سفره، ریسمان و … نیز در سطح محلی روستایی کاربرد دارد.
![separator line]()
بیشتر بخوانید:
روش کاشت و نگهداری درختچه عروس
همه چیز در مورد درختچه تکوما
آشنایی با درختچه دغدغک و خواص دارویی آن
همچنین میتوانید برای خرید نهال به سایت گلابی مراجعه کنید
